در مباحثی که بیان گردید انواع فتنه ها و سختیهاى آن و سرگردانى مردم و حیرت آنها در این فتنه ها بیان شد و
متوجه شدیم که حتی بسیاری از مدعیان علم و دین هم در این فتنه ها سرگردان می شوند و در امتحان
شکست خورده و در نهایت امام (ع) گردن آنها را خواهد زد .
و شاید این نکته به ذهن خطور کند که آماده شدن برای استقبال از امام و همراهی او کاری خارج
از ظرفیت انسانى باشد ، و بایستى راههای نجاتى باشند که انسان را از آن گمراهی ها و خطرات
برهاند و به ساحل امان و امنیت برسانند .
و در جواب این سوال می گوییم: که تمامی مردم بدون استثناء اعم از عالم و جاهل همگی در امتحان
قبل از قائم(ع) مورد آزمایش قرار می گیرند و لیکن راههای نجاتى وجود دارد و بایستى هر شخص آنها
را ترسیم کند که خود از هر گونه خطا و لغزشى به دور باشد و آنها کسى نیستند جز ۱۴ معصوم
(ع) و ما با تمسک به راه آنها به دور از هیچگونه تقلید کورکورانه یا تعصب های بى جا می توانیم نجات
یابیم و در اینجا ما به صورت مختصر بعضى از راهها را برای شما بازگو می کنیم .
1-رجوع به قرآن کریم
از امام باقر(ع) فرمودند: ... به امر ما توجه کنید و آنچه که از ما برای شما نقل کردند بر قرآن عرضه
کنید اگر موافق بود عمل کنید و اگر مخالف بود پرهیز کنید و اگر امر بر شما مشتبه شد توقف کرده و
به سوی ما مراجعه کنید و ما جواب آن را به شما خواهیم داد همانگونه که جواب به ما داده شده و
اگر اینگونه بودید و به هر آنچه ما خواستیم عمل کنید و هرکس که این کار را انجام دهد قبل از آن که
قائم ما خروج کند و بمیرد شهید مرده است و اگر زمان قائم ما را درک کند و در رکاب ایشان بمیرد
برای ایشان ثواب دو شهید نوشته می شود و اگر کسى دشمن ما را بکشد برای ایشان ثواب بیست
شهید نوشته می شود.
و دلیل آن است که مردم قرآن را بر میل خویش تفسیر خواهند نمود و روایت زیر در مورد یکی از
کارهای مهم امام(ع) که در هنگام قیام یا بعد از آن انجام می دهد صحبت می کند .
از امام على(ع) فرمود: هوای نفس را به سمت هدایت معطوف می کند آنگاه که هدایت بر هوای نفس
عطف شود و رأی را به سمت قرآن می برد آنگاه که قران را بر رأی عطف شود.
امام مهدى(ع) در هنگام ظهورش امت را بر آن مى بیند که قرآن را بر حسب هواى نفس
خویش و با درک و فهم قاصر خود تفسیر کرده اند پس این افعال ناپسند را منهدم مى سازد و رای و
هوای را به سوی قرآن رهنمون می کند اگر موافق قران بود بکار گرفته می شود واگر مخالف آن بود
از میان بر می دارد ، و بدیهی است که مردم عامه نمی توانند قرآن را تفسیر نمایند و این کار مخصوص
طبقه خاصى است که بر حسب احوال خویش قرآن را تفسیر می نمایند و آنان علماء سوء زمان و
طرفداران آنها بوده ، و مردم عادی در این کار از آنها پیروی می کنند .
پیامبر خدا (ص) فرمود: که بر امت پس از خویش از سه چیز می ترسم اوّل اینکه قرآن را بر
حسب حال و هوای خویش تأویل کنند و دوّم اینکه دنباله رو خطای عالم باشند و سوّم ظهور پول
و رفاه درجامعه تا اینکه طغیان کنند و به عیش و نوش ببپردازند ، پس راه نجات از این سه مورد این
است که از محکمات قرآن پیروی کنید و به متشابه آن ایمان بیاورید و اینکه به رفتارهای عالمان بنگرید
و دنباله رو خطاهایشان نباشید و راه نجات از پول ، ادای حق آن و شکر نعمت است.
2-اقتداء به امام مهدی(ع) قبل از ظهور و قیام مبارک ایشان (ع)
امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرموده اند خوشا به حال آنان که زمان قائم اهل بیتم را درک
کنند و قبل از قیامش به او اقتداء کنند و با دوستان او دوست و از دشمنانش اجتناب ورزند و
موالى ائمه اهل بیت(ع) قبل از آمدن ایشان باشد که آنان دوستان من و حبیب ومحب من و کریم
ترین امت من بر من هستند و درجای دیگر کریم ترین خلق خداوند بر من هستند.
و این تشویق بر اقتداء به اخلاق امام مهدی(ع) قبل از ظهور وقیام است و مقدمه چینى برای
معرفت و شناخت مردم از امام مهدی (ع) و انتظار و تمهید برای ایشان و عدم تبعیت از اشخاص
که به سوی خود دعوت می کنند و امام را پشت سر خود نهادند . إنا و إنا إلیه راجعون
3-اهتمام به مطالعه و تحصیل روایات اهل بیت(ع)
از زراره بن اعین روایت است که گفت : از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود : و ندا دهنده اى از
آسمان ندا می دهد: که فلان شخص همان امیر است ، ندا دهنده ای ندا مى دهد : بدرستیکه على و
شیعه او رستگارند .
پرسیدم : که بعد از آن چه کسى بر علیه مهدى به مبارزه بر مى خیزد ؟
فرمود: بدرستیکه شیطان ندا مى دهد که حق با فلانى و شیعیان اوست - نام مردی از بنى امیه را
می برد .
گفتم : چه کسى راستگو را از دروغگو تشخیص می دهد ؟
فرمود : حقیقت را کسانى که حدیث ما را تحصیل می کنند ، و می گویند : و خبر ایشان را قبل از
اینکه بیاید می دهند ، و می دانند که آنها خود محّق و صادقانند.
امام صادق(ع) شیعیان را به روایت احادیث خود به مردم تشویق می کند و بیان فتنه ای که قبل از
امام (ع) اتفاق می افتد و بیان راه چاره خروج از آن به مردم است تا اینکه مردم قبل از آن اماده
بوده و بصورت حیران که حق از باطل را تشخیص نمی دهد نمانند و بر هر منبری و طالب علم
واجب است که بر قضیه امام مهدی (ع) و فتنه های قبل از آن تمرکز کرده و مجالس و منابر احادیث
بسیاری را برای مردم بازگو کنند نه آنکه به مواردى روی بیاورند که سالهاست دیگر پوسیده شده
اند و هر ساله نیز آنها را تکرار می کنند .
آیا کسى که به حق دعوت می کند شایسته تر است که تبعیت شود یا آن کس که به باطل هدایت می کند ؟
آیا نمی اندیشید تا اینکه حق در این زمان را درک کنید که همان قضیه امام(ع) است ارواح ما فدای قدومش باد .
4- پناه بردن به دعا و تضرع به درگاه خداوند
از امام صادق(ع) روایت است که فرمود : شبه های فراوانى بر شما نازل خواهد شد و شما حیران
زده باقى خواهید ماند که چه کاری انجام دهید و هیچ امامی نیست که هدایتتان کند و کسى از آن
نجات نخواهد یافت مگر کسى که با دعای غریق از خدا طلب نجات کند سپس فرمود :ای خداوند
بخشنده و مهربان ، ای دگرگون کننده قلبها ، قلب مرا بر دینت ثابت و پایدار نگاه دار.
از زراره بن اعین از امام صادق(ع) روایت کرده که فرمود : حتماً برای این غلام غیبتى خواهد بود ،
گفتم : علت چیست ؟ فرمودند : در حالى که با دست به شکم خویش اشاره می کرد ، ایشان همان
فرد منتظرى است که مردم در ولادتش شک می کنند و عده ای از آنها می گویند : به دنیا آمد
وعده دیگر می گویند که پدرش مرد در حالى که هیچ فرزندی نداشت و عده دیگر می گویند که
ایشان دو سال قبل از فوت پدرش به دنیا آمد . زراره می گوید به امام گفتم اگر من آن زمان را
درک کنم شما چه دستوری می دادید که من برای حفظ دین خود انجام دهم ؟ حضرت فرمود :این
دعا را بخوان :اللهم عرفنی نفسک فانک إن لم تعرفنی نفسک لم أعرفک ، اللهم عرفنی نبیک فأنک ان لم
تعرفنی نبیک لم اعرفه قط ، اللهم عرفنی حجتک فأنک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی.
در این حدیث تأکید بسیار شده بر پناه بردن به دعاى و تضرع به درگاه خدا در نجات یافتن از فتنه ها
و آشوب های زمانى که قبل از قیام امام (ع) اتفاق مى افتد و بر همه کسانى که متصدى اصلاح مردم
هستند واجب است که مردم را به سوى خدا و امام مهدی (ع) توجیه کنند و از توجیه آنها به سوى
خود جهت طلب جاه و مکان و مال و اتباع خودارى کنند .
بیائید تا دیر نشده و قبل از اینکه امام مهدى (ع) بیاید مردم را به سوی او رهنمون کنیم که اگر
ظهور کرد چه بهانه و عذری خواهید داشت؟ چه جوابى دارید آن هنگام که امام سوال کند چرا مردم
را متفرق ساختید و سبب شدید که در صورت یکدیگر آب دهان بیاندازید ؟!
5-با دین خود فرار کردن:
عبد العظیم بن عبدلله حسنى ازامام رضا (ع) روایت کرده که فرمود : اگر پسرم على فوت کند ، پس
از او نورهایى می آیند و خاموش می شوند و آتش بر شک کننده ها شعله ور می شود ، خوشا به
حال غریبانى که به خاطر دینشان فرار کنند ، چون آن فتنه ها جوان را پیر می کنند ، و چیزهای
محکم را نابود می سازند و از بین می برند .
از عمیره بن تفیل آمده است : که از رسول خدا(ص) شنیده که روزی اسامه ابن زید به نزد
پیامبر(ص) رفته رسول خدا (ص) فرمود : اى اسامه و تا اینکه حدیث به اینجا رسید و گفت : ناگاه
صدای گریه رسول خدا(ص) بلند شد و هیچ کس جرأت نکرد که از رسول خدا چیزی بپرسد وهمگی
گمان می کردند که چیزی در آسمانها اتفاق افتاده که رسول خدا این چنین گریه می کند ، پس از چند
لحظه رسول خدا (ص) نفس عمیقی کشید و فرمود : وای براین امت ، وای براین امت ، آنهایى که
اطاعت خداوند را می کنند چه از دست این مردم که نمی کشند ، مورد ضرب و شتم قرار می
گیرند به خاطر اطاعت از خداوند آنها را ذلیل کرده اند ، و روز قیامت فرا نمی رسد مگر تا آن زمان
که خداپرستان منفور و دنیا پرستان محبوب شوند ، عمر از رسول خدا (ص) سؤال کرد که آیا مردم
آن دوره مسلمان هستند ؟ رسول فرمود : درآن روز دیگر اسلامی نمانده ، مسلمان مانند غریبه و
متوارى است و از اسلام جز نامش و از قرآن جز خط و رسم چیزی باقى نمی ماند . عمر پرسید :
و چرا خداپرستان مورد ضرب و شتم و اهانت قرار می گ ن یرد ؟ فرمود :ای عمر مردم درآن زمان
دنیا پرست هستند و آخرت را رها می کنند و به خاطر آن فرزندان فارس و روم به آنها خدمت می
کنند و لباس های فاخر می پوشند و غذاهای گوناگون می خورند ...اما اهل خدا ، رنگ پوستشان
از ترس خدا زرد است و دائم در نمازند ، به خاطر روزه های زیاد شکم هایشان به کمرشان چسبیده
و نفس هایشان را کشته اند و تشنه رضایت خداوند هستند و از عقاب او ترس دارند و هرکس از
آنانکه سخن بگوید مردم دیگر به او می گویند :ساکت شو ای همنشین شیطان و رأس همه فتنه ها ،
کتاب خدا را بر غیر از تأویل خودش تأویل می کنند و می گویند :
قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ الَّلهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ
بگو چه کسى زینت خداوندی و ارزاق حلال و طیب را بر بندگانش حرام نموده؟